Niepodległa
Niepodległa 2018

Niepodległa 2018

Wśród strat wojennych pierwszej wojny światowej (1914-1919) wymienia się głównie olbrzymie zniszczenia (273 miliardy dolarów) zwłaszcza rejonów poddanych okupacji. Jednakże wojna przyczyniła się do postępu technologicznego i do zmian o charakterze polityczno-ustrojowym. Przyniosła kres starego porządku. Skończyło się wielowiekowe panowanie Hohenzollernów, Habsburgów, Romanowów i Osmanów. W 1918 r. upadło Cesarstwo Austro-Węgier, a w 1922 r. Imperium Osmańskie. Niemcy, Austria, Rosja i Turcja stały się republikami. Z powodu długiej i wyniszczającej wojny nie tylko upadły imperia i dynastie, ale mogły dojść do głosu narody pozbawione niepodległości. Powrót Polski na mapę Europy potwierdziła konferencja paryska i traktat wersalski[1].

Główną zasadą konferencji paryskiej, rozpoczętej 18 stycznia 1919 r., było postanowienie, że traktaty pokojowe będą formułowane jedynie przez wojennych zwycięzców[2]. W konferencji wzięło udział 27 państw i 5 dominiów brytyjskich. Mimo formalnej równości państw, organizacja i przebieg konferencji odzwierciedlały ówczesny układ sił. Decydujące znaczenie miały „główne mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone”: Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Włochy i Japonia.

Interesy polskie reprezentował Komitet Narodowy Polski założony w 1917 r. przez Romana Dmowskiego. 29 stycznia 19191 r. w pięciogodzinnym exposé, Dmowski na posiedzeniu Rady Najwyższej po raz pierwszy przedstawił polskie stanowisko. Po powołaniu rządu Ignacego Jana Paderewskiego, do Francji przybył również premier. Rozpatrzeniem polskich wniosków zajęła się Komisja Terytorialna pod przewodnictwem byłego ambasadora Francji w Berlinie Jules'a Cambona.

Traktat pokojowy podpisano w Wersalu 28 czerwca 1919 r. Polsce oddano Poznańskie (bez Wschowy, Babimostu, Międzyrzecza i Skwierzyny) oraz większą część Prus Królewskich. Utworzono Wolne Miasto Gdańsk pod opieką Ligi Narodów. Problem przynależności państwowej Warmii, Mazur i Górnego Śląska miał być rozstrzygnięty w drodze plebiscytów.

W 2018 r. obchodzimy 100. rocznicę rozejmu w Compiègne, na mocy którego Niemcy mieli ewakuować żołnierzy z terytorium Belgii, Francji, Alzacji i Lotaryngii, lewego brzegu Renu, Austro-Węgier, Rumunii, Turcji oraz dawnego Imperium Rosyjskiego. Dla Polski oznaczał początek już nie marzeń, ale konkretnych planów. Co prawda Polacy w zaborze pruskim, znaleźli się w zupełnie innej sytuacji niż ich rodacy w zaborze austriackim i rosyjskim, ale maszyny niepodległości nie dało się już zatrzymać.

W 100. rocznicę wydarzeń, które Polskę uczyniły NIEPODLEGŁĄ chcielibyśmy zainicjować naszą lokalną celebrację, którą zakończy rocznica odzyskania niepodległości przez resztę ziem kujawsko-pomorskich, w tym Bydgoszczy (1920 r.)

[1] A. Chwalba, Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914-1918, Kraków 2014, s. 622-623.

[2] W. Dobrzycki, Historia stosunków międzynarodowych 1815-1945, Warszawa 2006, s. 342.